Pozywający Skarb Państwa to osoby z różnych części kraju i w różny sposób odczuwający zmiany klimatyczne. Wśród nich jest mieszkający od 40 lat na Warmii Piotr Romanowski, który wskazywał, że przez zmiany klimatyczne, między innymi, traci wodę. – W moim gospodarstwie są trzy stawy, wszystkie trzy są praktycznie suche. Boję się o przyszłość moich dzieci, mojego gospodarstwa i chciałbym wywrzeć presję na rząd, by ten podjął odpowiednie działania – tłumaczył swoją decyzję o złożeniu pozwu Piotr Romanowski.
Pozew złożyła również 17-letnia działaczka klimatyczna Maya Ozbayogu. – Moje pokolenie jest pierwszym, które ma styczność ze skutkami kryzysu klimatycznego od urodzenia oraz ostatnim, które może coś jeszcze zrobić. Świat jest już o 1,2 stopnia Celsjusza cieplejszy w porównaniu do epoki przedindustrialnej. Chciałabym, żeby rządzący słuchali głosu nauki, który mówi o tym, że ocieplanie atmosfery musi zatrzymać się na 1,5 stopnia. Tylko taki poziom da milionom Polek i Polaków szansę na bezpieczną przyszłość – powiedziała.
– Kryzys klimatyczny jest faktem tu i teraz: w Polsce w 2021 roku. W naszym kraju już teraz na skutek zmiany klimatu cierpią konkretni ludzie: rolnicy, którym susza niszczy plony, rodzice obawiający się o bezpieczną przyszłość dla swoich dzieci, osoby, których mienie narażone jest na niszczycielski wpływ gwałtownych ulew czy trąb powietrznych. To są namacalne szkody i będą one tylko rosły, jeśli odpowiedzialni za kształtowanie rzeczywistości gospodarczej rząd nie zrobi nic, aby zapobiec katastrofie klimatycznej – powiedział dr Marcin Stoczkiewicz, prawnik z Fundacji ClientEarth.
Pozywający nie starają się o odszkodowania, będą walczyć przed sądem o uznanie odpowiedzialności państwa za zapewnienie bezpieczeństwa klimatycznego oraz o zobowiązanie przez sąd rządu – reprezentowanego przez Skarb Państwa – do podjęcia działań, które sprawią, że Polska wejdzie na ścieżkę redukcji krajowych emisji CO2 zgodnych ze wskazaniami nauki i naszymi międzynarodowymi zobowiązaniami. Chodzi między innymi o zobowiązanie do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2043 roku, a także zredukowanie emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku o co najmniej 60 proc. (w stosunku do poziomu z 1990 roku).
Złożone pozwy opierają się na konstrukcji naruszenia przez władze państwowe dóbr osobistych pozywających. Fundacja ClientEarth – występująca w roli powoda reprezentującego osoby fizyczne – przy wsparciu Kancelarii Gessel – będzie wykazywać przed sądem, że prawa tych osób zostały naruszone przez władze państwowe, ponieważ poprzez swoje działania i zaniechania dopuściły one do nadmiernych emisji w Polsce, na poziomie prowadzącym do zmian klimatu niebezpiecznych dla ludzi i ekosystemów.
Odnosząc się w tym kontekście do ostatniej uchwały Sądu Najwyższego z 28 maja (pisaliśmy o niej tutaj), który uznał, że prawo do życia w czystym środowisku nie jest dobrem osobistym, Zuzanna Rudzińska-Bluszcz z fundacji ClientEarth tłumaczyła, że składane pozwy także zmierzają w kierunku poszerzenia katalogu dóbr osobistych, ale wskazują również na dobra osobiste, które zostały już powszechnie uznane przez judykaturę np. ochrona życia i zdrowia. Poza tym, jak wskazywała Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, w porównaniu ze sprawą, której dotyczyła Uchwała Sądu Najwyższego, pozwy dotyczą kryzysu klimatycznego, zagrożenia bezpieczeństwa powodów oraz bezpieczeństwa przyszłych pokoleń związanego z brakiem adekwatnych działań podejmowanych przez władze.
Z kancelarii Gessel w sprawie pozwów doradza grupa prawników zajmująca się sprawami ochrony klimatu: dr hab. Beata Gessel-Kalinowska vel Kalisz, Maja Frontczak, dr Joanna Kisielińska-Garncarek, Łukasz Ostas, Barbara Tomczyk, Piotr Zarkadas, Erazm Dutkiewicz, dr Natalia Niklińska, Izabela Bukowińska i Zuzanna Domańska.
